De Schoenherstellers in de huidige tijd

Schoenhersteller

De schoenhersteller is een ambachtelijke duizendpoot. Aan de ene kant is het al een heel oud beroep maar aan de andere kant is het schoenmakersbedrijf met zijn tijd meegegaan. De schoenhersteller heeft aan de ene kant zijn handen, zijn mes en de lijm nodig wat het tot een typisch ambachtelijk beroep maakt. Maar aan de andere kant zijn goede machines onmisbaar geworden in de praktijk van alle dag. Wat het schoenmakersvak zo bijzonder maakt is naast het ambachtelijke werk het contact met de klanten. Tot de belangrijkste taak van de schoenhersteller behoort het zoveel mogelijk in originele staat herstellen van de geliefde schoenen van de klant. Elke dag is het dan ook een uitdaging om van de aangeleverde gedragen schoenen weer een prachtig product te maken. Tot het takenpakket behoren ook: het contact met klanten, het adviseren over en uitvoeren van reparaties, het nadenken over de uitstraling van de winkel en werkplaats en over de verkoop van aanverwante artikelen.

Imago en professionaliteit

Binnen de schoenmakerij zijn wij al langer bezig om aan de consument duidelijk te maken dat wij een modern en professioneel beroep zijn. De consument heeft echter nog vaak de oude ambachtelijke schoenmaker in gedachten versus de hakkenbar. Ambachtelijk met de hand werken versus een snelle schoenmakerij waar men alleen hakken maakt. Dat is al lang niet meer zo. Moderne machines hebben al lang hun entree gedaan in de schoenmakerij en de meeste schoenherstelbedrijven zijn in winkel-, wijk- en stadscentra te vinden. De bedrijven ogen fris en modern en ook aan de arbeidsomstandigheden is de laatste jaren hard gewerkt. De brancheorganisatie de Nederlandse Schoenmakers Vereniging nam het initiatief om i.s.m. de Nederlandse Vereniging van Orthopedisch Schoentechnici (NVOS) te komen tot een product risicoclassificatiesysteem in beide sectoren. Zij hebben de afgelopen jaren in samenwerking met TNO Kwaliteit van leven een productcode ontwikkeld voor chemische producten gebruikt in de schoenmakerij en orthopedie. Het project is ondersteund met een subsidie van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Met de productcode kunnen onze leden bij aankoop van producten als lijmen en zolenloswekers in één oogopslag zien wat de relatieve schadelijkheid is van het product voor de gezondheid. De productcode is opgenomen in de database van het digitale instrument “Schoentechniek Veilig.nl”. De website van Schoentechniek Veilig helpt werkgevers en werknemers in de schoentechniek hoe veilig om te gaan met stoffen. Tevens is er de mogelijkheid voor producenten en hun (toe-)leveranciers om de productcode te vermelden op het etiket van het product. Onderdeel van dit traject waren tevens een blootstellingsonderzoek en een interventieonderzoek in de schoenmakerij.
Uit deze onderzoeken kwam naar voren dat de schoenmakerij binnen alle huidige wettelijke normen valt, maar dat er uiteraard nog wel mogelijkheden zijn om verbeteringen te realiseren. Er is dan ook een groot voorlichtingstraject gestart, waarbij de nadruk wordt gelegd op voorlichting d.m.v. goede praktijken en PIMEX-filmpjes waarmee goede praktijken zichtbaar worden gemaakt.
Vervolgens zijn deze ervaringen opgenomen en verder uitgebreid met andere aandachtsgebieden in de Arbocatalogus voor de branche, die via internet te vinden is op www.arboschoenmaker.nl.

Ook op het gebied van het ondersteunen van zelfstandige ondernemers wordt het nodige gedaan. Zo worden er regelmatig themabijeenkomsten gegeven over ondernemerschap gerelateerde zaken. Denk daarbij aan het lezen van de jaarrekening, het bepalen van een kostprijs of klantbehandeling en de gunfactor van de klant.

Om het imago van de schoenhersteller verder te verbeteren is er een voorlichtingsfilm gemaakt om het beroep van schoenhersteller in beeld te brengen. Er volgt een beeld van een moderne ondernemer uit, die een prachtig afwisselend vak heeft.

Inmiddels kende de verkiezing van de beste Schoenmakerij van Nederland al weer een lange traditie. Bij deze wedstrijd werd gekeken naar ondernemerschap, reclameactiviteiten, vakmanschap tijdens het dagelijks werk en vakmanschap op de vakwedstrijd. De winnaar van deze verkiezing mocht zich een jaar lang beste Schoenmakerij van Nederland noemen. Dit om wederom het imago te verbeteren. Vanaf 2019 is de wedstrijd helemaal omgegooid en gericht op de gunfactor van de klant. Daar hoorde ook een net iets andere naam bij. Inmiddels is het de wedstrijd Schoenmakerij van het Jaar. Social media en het aanmelden van de klant d.m.v. reviews en opgaves via de website of social media zijn de basis voor de wedstrijd. Maar uiteraard wordt er ook weer gekeken naar situatie in de zaak en de mogelijkheid van het voeren van het ambassadeurschap voor de branche. D.m.v. het onaangekondigde jurybezoek voor de deelnemers die geselecteerd zijn voor de eindronde wordt hier dan ook zorgvuldig op gelet.

De branche hecht veel waarde aan het profileren van het vakmanschap. Daarom worden er jaarlijks vakwedstrijden georganiseerd. Deze vakwedstrijden kennen categorieën voor werkgevers/werknemers en leerlingen 1e en 2e jaars. Tevens is er een aparte categorie voor maatschoenen. Het stimuleren van vakwedstrijden betekent dat het Vakmanschap naar een hoger niveau wordt gebracht en de kwaliteit van de schoenreparatie in de breedte de afgelopen jaren sterk is verbeterd. Vele schoenherstellers hebben dan ook inmiddels de workshop Finishing Touch gevolgd, die door de voormalig Europees kampioenen Henk en Hans Heine wordt gegeven. Het vakmanschap en de kwaliteitsverbetering zorgen ervoor dat meer consumenten de schoenmaker herontdekken.

Een hoogtepunt van de afgelopen jaren is daarnaast het stimuleren voor vakmanschap voor jongeren. Wij zien weer meer jongeren op de opleiding. Daarnaast hebben de schoenherstellers meegedaan in 2008 aan EuroSkills in Rotterdam waar een bronzen medaille werd behaald en in 2010 aan EuroSkills in Lissabon waar de Nederlandse deelnemer Çilem Tekerlek een zilveren medaille wist te behalen. Dit evenement genereerde zeer veel publiciteit voor de branche.
Ook werd er in 2012, 2013 en 2014 deelgenomen aan SkillsMasters in Ahoy in Rotterdam. Drie maal werd daar het Nederlandse Kampioenschap schoenhersteller onder de 25 jaar gehouden. Helaas wordt dit evenement momenteel niet meer op deze wijze georganiseerd waardoor de schoenherstellers niet meer kunnen deelnemen. Het zou voor een ons heel bijzonder zijn om dit alsnog te kunnen voortzetten.

Opleiding

De opleiding tot schoenhersteller wordt gegeven door de Dutch HealthTec Academy (DHTA) in Utrecht te vinden via de website www.dhta.nl. Hier vinden we behalve de opleiding tot schoenhersteller vrijwel alle opleidingen in de gezondheidstechniek die te maken hebben met horen, lachen, zien en bewegen. Deze in 2010 geopende opleiding biedt de leerling meer perspectieven om in allerlei richtingen door te stromen en de branches een fantastische mogelijkheid om samen te werken en schaalvoordelen te behalen. De DHTA is een baanbrekend initiatief van het SVGB Kenniscentrum. Waarbij de schoenherstellers bijzonder trots zijn op het volledig nieuw ingerichte lokaal, waar plek is voor ruim 18 leerlingen om tegelijk te kunnen werken. En goed onderwijs is de basis van elk beroep. De opleiding wordt gegeven als BBL, waarbij de schoenhersteller 1 dag per week (maandag) naar school gaat en de overige dagen in de praktijk werkzaam is. De opleidingsduur is 2 jaar. Een steeds belangrijker onderdeel is dan ook de beroepspraktijkvorming, die onder begeleiding van de praktijkopleider in het leerbedrijf wordt gegeven. Een goede opleiding vormt de basis voor elke branche. En wij zijn er als branche dan ook bijzonder trots op dat wij als branche en school echt kunnen werken aan een gezamenlijke opleiding.

Enkele jaren geleden kwam daar het eigen label voor de schoen technische beroepen bij: “De Dutch Shoe Academy”. Na een periode van donkere wolken rondom de opleiding waarbij het niet duidelijk was of de school in de huidige vorm kon door gaan omdat per 1 augustus 2015 alle kenniscentra van overheidswege werden afgeschaft en samengingen in een nieuw SBB (Samenwerking Beroepsonderwijs en Bedrijfsleven), verviel ook de wettelijke basis onder deze school. Gelukkig is uiteindelijk de school overgenomen door MBO Amersfoort. MBO Amersfoort heeft zich vooralsnog bereid verklaart om door te gaan met deze unieke school.

Dutch Shoe Academy

Het inmiddels ontstane label waaronder alle opleidingen die iets met schoenen te maken hadden werden aangeboden "Dutch Shoe Academy" is inmiddels zelfs verder uitgebreid. De branche is dan ook zeer verheugd dat in het schooljaar 2018/2019 een nieuwe opleiding is gestart de BOL-opleiding "Shoe Developer". Dit is een vierjarige MBO-4 opleiding waarin de leerlingen alle technieken van het schoenen maken gaan beheersen naast een volledige schoenherstellersopleiding. Dit betekent dat de uitstroom niet alleen geschikt is voor schoenherstellers maar men kan ook doorstromen naar de Orthopedische Schoentechniek, de schoenindustrie of het ambachtelijke schoenmaken. Waarbij het laatste echt een nichemarkt in Nederland is en dit dus meestal onvoldoende basis geeft om er een goede boterham uit te halen. De combinatie met het beroep van schoenhersteller maakt echter dat dit wel mogelijk is.

Uitdaging

De grootste uitdaging van de branche blijft de komende jaren om nieuwe beroepsbeoefenaren te vinden. Uit het laatste structuuronderzoek Schoenherstellers volgt dat er nog steeds 23 vacatures in Nederland zijn. Gezien de grootte van de branche is dit een enorm aantal. Het rapport bevestigt het beeld dat hiervan reeds was ontstaan. Deze vacatures zijn moeilijk te vervullen, omdat er geen kandidaten voor zijn. Er zal dan ook de komende tijd naast de imagoverbetering veel aan gedaan moeten worden om mensen voor de branche te interesseren. De focus wordt daarvoor de komende jaren met name gelegd richting de jongeren. Jongeren die via het MBO onderwijs bereid zijn om een vak te gaan leren. Dit wordt gedaan via voorlichtingstrajecten aan Decanen en VMBO en ROC-leerlingen. Belangrijke wegen daar naar toe waren o.a. de beroepenbeurs SkillsMasters en de door het HBA georganiseerde Week van het Ambacht. D.m.v. de destijds mateloos populaire gekleurde veters werden jongeren uitgedaagd hun eigen schoenen op te pimpen met gekleurde veters. Een schoenhersteller houdt zich namelijk de hele dag bezig met het oppimpen van schoenen. Deze beide opties zijn niet meer mogelijk door het wegvallen van zowel de kenniscentra als het Hoofdbedrijfschap Ambachten. De komende tijd zal er daarom meer gebruik gemaakt worden van moderne media als internet maar ook Twitter, Facebook, Instagram en YouTube.

Daarnaast worden er via de werkgeversservicepunten ook kanalen aangeboord om zij-instromers te werven voor het vak. In principe wordt voor elke nieuwe beroepsbeoefenaar gekeken of de opleiding niet versneld kan worden doorlopen. Bovendien is er aan de MBO-2 opleiding een MBO-3 toegevoegd waarin het ondernemerschap en specialistische reparaties centraal staan. Er zijn dus betere mogelijkheden om verder door te stromen in het vak.

De brancheorganisatie zelf probeert via de eigen website www.schoenmaker.nl ook kandidaten voor de vacatures te vinden. Op schoenmaker.nl staat altijd een overzicht van de laatste vacatures. Deze zijn niet alleen binnen de branche bekend maar ook bij het UWV, werkloketten en re-integratiebedrijven. Daarnaast zullen er de komende jaren ook nog steeds schoenherstellers op leeftijd opvolging nodig hebben. Er is dus een groot tekort aan gekwalificeerd personeel. Haast is echter wel geboden als we niet willen dat de consument straks vele kilometers moet gaan reizen om een schoenhersteller te bezoeken. Als we niet doen zal toch echt een daling van het aantal schoenherstellersbedrijven doorzetten. Dit vindt echter meer plaats bij de bedrijven met ambachtelijke dienstverlening dan bij de bedrijven die echt als hoofdactiviteit de schoenmakerij hebben.

De branche heeft daarbij nog altijd één grote wens. Hoe kan het toch dat er zoveel werklozen in Nederland zijn maar dat die niet de kans krijgen om met behoud van uitkering omgeschoold worden naar het schoenherstellersbedrijf of een ander vak in het Specialistisch Vakmanschap. Met een proefplaatsing van 2 maanden kan er echt geen vak worden geleerd. Daar is een periode van minimaal 2 jaar voor nodig. Veel bedrijven in onze sector zijn eenmansbedrijven. De stap naar betaald personeel is een hele grote financiële stap. Maar men is wel altijd bereid om het vak over te dragen. En er zijn echt genoeg perspectieven in het zelfstandig ondernemerschap. Ieder individu zal zijn of haar hele leven lang moeten blijven bijleren en zich ontwikkelen. De omscholing naar een ander beroep kan op een gegeven moment een juiste keus zijn maar daar moet je natuurlijk wel de tijd voor krijgen.

De branche viel altijd onder de werkingssfeer van het Hoofdbedrijfschap Ambachten (HBA) Een bedreiging van buiten de branche is dan ook dat het HBA per 2015 is afgeschaft. Wat dat betreft weten we echt niet wat de toekomst ons gaat brengen. Juist door de collectieve financiering konden wij als gehele branche overleven. Nu blijft alleen de vrijwillige aansluiting bij de brancheorganisatie over en ondernemers in de huidige tijd zoeken vaak toch meer naar het individuele voordeel dan naar de collectiviteit. De Nederlandse Schoenmakers Vereniging gelooft zelf in georganiseerdheid daarom zijn wij ook aangesloten bij MKB-Nederland. Binnen de ambachtelijke branches bij MKB-Nederland wordt er steeds meer de samenwerking gezocht op diverse dossiers. Een voorbeeld daarvan is het nieuwe project regeldrukvermindering Winkelambacht 2.0 dat geïnitieerd is door de kappers en verder bestaat uit de bakkers, de slagers, de bloemisten en de schoenherstellers. Allemaal prachtige ambachten met bovendien een winkelfunctie. Door de kracht van het collectief krijgen de individuele ondernemers en bedrijven de kans om zich verder te ontplooien. Gezamenlijk zijn er al bijzondere zaken gerealiseerd zoals de aanzet tot de vermindering van de loonbetaling bij ziekte en het realiseren van een BHV-tool. Alles gericht om het ondernemen makkelijker te maken en de regeldruk te verminderen. Zodat de ondernemers niet elke dag opnieuw het wiel moeten uit vinden en zo kunnen de schoenmakers zich elke dag bezig houden met waar zij echt goed in zijn. “Schoenmaker blijf bij je leest”.

Daarnaast probeert de Nederlandse Schoenmakers Vereniging ook haar eigen leden steeds meer in het ondernemerschap te stimuleren, waarbij altijd de doelgroep voor ogen gehouden moet worden. Zo is er voor de branche exclusief een kassasysteem ontwikkeld dat de orderregistratie combineert met het afrekenen en de prijsberekening. Dit alles om het ondernemerschap te verhogen voor een bij de branche passende betaalbare prijs.